Values, Attitude & Personality
Posted by Unknown on Τρίτη, Φεβρουαρίου 25, 2014 with No comments
Οι έννοιες Αξίες, Στάσεις και Προσωπικότητα αποτελούν έννοιες που βρίσκονται σχεδόν καθημερινά στο λεξιλόγιο μας, αποτελούν θέμα συζητήσεων, προσωπικών αλλά και επαγγελματικών, ενώ συχνά χρησιμοποιούνται με σκοπό την άσκηση κριτικής, εποικοδομητικής ή λιγότερο εποικοδομητικής..
Οι αξίες αντιπροσωπεύουν βασικές πεποιθήσεις και είναι περισσότερο γενικές από τις στάσεις. Συχνά ακούμε για το περίφημο σύστημα αξιών ενός ατόμου ή για την αλυσίδα αξιών ενός οικονομικού οργανισμού. Ενώ αποτελεί έννοια σχεδόν καθημερινή, δεν είναι σε θέση όλοι να προσδιορίσουν το τι ακριβώς εννοούν ή το ποια είναι τα δομικά στοιχεία των Αξιών. Σε ότι αφορά στους οικονομικούς οργανισμούς τώρα τα πράγματα δυσκολεύουν λίγο περισσότερο. Η δυσκολία έγκειται στην κατανόηση, αρχικά, και στην ορθή επικοινωνία μετέπειτα των αξιών του οργανισμού οριζόντια και κάθετα.
Στη συνέχεια αυτού του άρθρου θα εξετάσουμε τα δομικά στοιχεία της Στάσης, των Αξιών αλλά και της Προσωπικότητας καθώς η γνώση και κατανόηση αυτών των εννοιών είναι απαραίτητες όχι μόνο για την ορθή επικοινωνία, ατόμων και οργανισμών, αλλά για ένα σύνολο διεργασιών όπως για παράδειγμα στην περίπτωση μίας οργανωσιακής αλλαγής.
Στάση (Attitude)
Η στάση είναι σχετικά ένα μόνιμο συναίσθημα, πιστεύω ή συμπεριφορά που έχει σχέση με ένα συγκεκριμένο άτομο, ομάδα, ιδέα ή αντικείμενο.
Η στάση μας επηρεάζεται από την υποδομή μας, ως άτομα, και από τη διαφορετική εμπειρία που έχει αποκομίσει ο καθένας από εμάς. Για παράδειγμα, το θετικό ή το αρνητικό συναίσθημα που έχει κάποιος για την εργασία που κάνει είναι μια στάση. Όταν επίσης λέμε ότι αυτό το άτομο μ’ αρέσει ή δεν μ’ αρέσει επίσης εκφράζουμε μια στάση. Μια σπουδαία στάση που συνδέεται με την εργασία είναι η ικανοποίηση του ατόμου από την εργασία. H έννοια της ικανοποίησης από την εργασία τώρα δεν αποτελεί μία μονοδιάστατη έννοια. Ωστόσο μια φράση περιέχει όλο το νόημα: Θα πρέπει ο εργαζόμενος να αισθάνεται ότι αποτελεί αναπόσπαστο τμήμα κάτι μεγαλύτερου, κάτι σημαντικού και ως εκ τούτου να αισθάνεται και ο ίδιος σημαντικός!
Εδώ πρέπει να τονιστεί ότι η στάση όπως και η αξία έχουν υποκειμενικό χαρακτήρα. Δεν μπορεί κάποιος να την παρατηρήσει, να την αγγίξει ή να την απομονώσει. Η στάση συμπεραίνεται από αυτά που λένε ή κάνουν τα άτομα (από τη συμπεριφορά τους).
Οι αξίες αντιπροσωπεύουν βασικές πεποιθήσεις και είναι περισσότερο γενικές από τις στάσεις. Συχνά ακούμε για το περίφημο σύστημα αξιών ενός ατόμου ή για την αλυσίδα αξιών ενός οικονομικού οργανισμού. Ενώ αποτελεί έννοια σχεδόν καθημερινή, δεν είναι σε θέση όλοι να προσδιορίσουν το τι ακριβώς εννοούν ή το ποια είναι τα δομικά στοιχεία των Αξιών. Σε ότι αφορά στους οικονομικούς οργανισμούς τώρα τα πράγματα δυσκολεύουν λίγο περισσότερο. Η δυσκολία έγκειται στην κατανόηση, αρχικά, και στην ορθή επικοινωνία μετέπειτα των αξιών του οργανισμού οριζόντια και κάθετα.
Στη συνέχεια αυτού του άρθρου θα εξετάσουμε τα δομικά στοιχεία της Στάσης, των Αξιών αλλά και της Προσωπικότητας καθώς η γνώση και κατανόηση αυτών των εννοιών είναι απαραίτητες όχι μόνο για την ορθή επικοινωνία, ατόμων και οργανισμών, αλλά για ένα σύνολο διεργασιών όπως για παράδειγμα στην περίπτωση μίας οργανωσιακής αλλαγής.
Στάση (Attitude)
Η στάση είναι σχετικά ένα μόνιμο συναίσθημα, πιστεύω ή συμπεριφορά που έχει σχέση με ένα συγκεκριμένο άτομο, ομάδα, ιδέα ή αντικείμενο.
Εδώ πρέπει να τονιστεί ότι η στάση όπως και η αξία έχουν υποκειμενικό χαρακτήρα. Δεν μπορεί κάποιος να την παρατηρήσει, να την αγγίξει ή να την απομονώσει. Η στάση συμπεραίνεται από αυτά που λένε ή κάνουν τα άτομα (από τη συμπεριφορά τους).
Προσοχή όμως! η στάση δεν συμβαδίζει πάντα με τη συμπεριφορά. Και ειδικότερα, δεν συμβαδίζει με τη λεκτική συμπεριφορά. Πόσες φορές δεν έχει τύχει να συνομιλείτε με ένα άτομο, είτε σε προσωπικό είτε σε επαγγελματικό επίπεδο, να σκέφτεστε ότι διαφωνείτε πλήρως με όσα λέει αλλά να εκφράζεστε θετικά επιβεβαιώνοντας τις θέσεις του, για άλλους λόγους βεβαίως. Ενώ η λεκτική οδός δεν προδίδει τη στάση μας, αυτή προδίδεται από τη μη λεκτική επικοινωνία δηλαδή τη γλώσσα του σώματος. Πόσες φορές σας έχει τύχει να σκέφτεστε ότι οι θέσεις που εκφράζει κάποιος δεν συμβαδίζουν με τη γλώσσα του σώματός του; ίσως πολλές! σε τέτοιες περιπτώσεις θα πρέπει να αρχίσετε να αναρωτιέστε ποια είναι τα πραγματικά πιστεύω αυτού του ατόμου και να μη δέχεστε απαραίτητα ως πιστεύω αυτά που εκφράζει. Τώρα, στη σύγχρονη εποχή όλα τα παραπάνω έχουν πάρει τον τίτλο Politics! και όπως διάβασα πρόσφατα, το να κάνεις εχθρούς δεν προϋποθέτει να ανοίξεις πόλεμο. Αρκεί να πεις την γνώμη σου ανοικτά σε κάποιον! Αντιλαμβάνεστε βέβαια τη σύνδεση αυτών με τη στάση και τα συνεπακόλουθα βέβαια αναλόγως χρόνου, τόπου και συνθηκών!!
Αξίες
Οι αξίες είναι οι πεποιθήσεις που συνθέτουν τον πυρήνα των αντιλήψεων σχετικά με το ποιοι είμαστε. Ο Ε. Locke ορίζει την αξία ως κάτι που το άτομο συνειδητά ή ασυνείδητα επιδιώκει. Οι αξίες του ατόμου καθοδηγούν τη συμπεριφορά του. Το ίδιο ισχύει και για έναν οικονομικό οργανισμό. Ένας οργανισμός δεν θα παράγει προϊόν υψηλής ποιότητας αν το Management του οργανισμού δεν πιστεύει στην αξία της ποιότητας. Επίσης η ηθική συμπεριφορά έχει τις βάσεις της στις αξίες οι οποίες έχουν περιεχόμενο και ένταση. Το περιεχόμενο προσδιορίζει τον τρόπο συμπεριφοράς, ενώ η ένταση προσδιορίζει το βαθμό σπουδαιότητας. Η ταξινόμηση τους αξιών του ατόμου με βάση την ένταση, μας δίνει το σύστημα αξιών του ατόμου. Όλοι έχουμε ένα ιεραρχημένο σύστημα αξιών μέσα μας. Τα δομικά στοιχεία τώρα τους συστήματος όπως για παράδειγμα η έννοια της ελευθερίας, ο αυτοσεβασμός, η τιμιότητα, το ήθος κλπ έχουν διαφορετική βαρύτητα και ιεράρχηση για τον καθένα από εμάς ενώ σε πολλές περιπτώσεις ενώ υπάρχει ένα κοινό δομικό στοιχείο στα συστήματα αξιών δύο διαφορετικών ατόμων πχ το ήθος, η ερμηνεία του διαφοροποιείται από άτομο σε άτομο. Έτσι, το ηθικό ως αξία έχει διαφορετικές διαστάσεις. Αυτό που είναι ηθικό για τον έναν είναι λιγότερο ηθικό για τον άλλον. Κοινός συντελεστής η ηθική, διαφορετική ερμηνεία!
Οι αξίες τώρα δεν είναι το ίδιο με τις στάσεις. Οι αξίες έχουν ευρύτερο πεδίο, είναι βαθιά ριζωμένες αντιπροσωπεύουν πεποιθήσεις και συχνά επηρεάζουν τη συμπεριφορά. Τα μακρόχρονα δείγματα συμπεριφοράς στο άτομο υπαγορεύονται από τις αξίες οι οποίες δημιουργούνται κατά την νεαρή ηλικία. Στην ερώτηση, το σύστημα αξιών ή τα στοιχεία που το αποτελούν μπορεί να αλλάξει; η απάντηση είναι καταφατική. Σημαντικά γεγονότα που λαμβάνουν χώρα στη ζωή ενός ατόμου μπορούν να αλλάξουν το σύστημα αξιών του!
Προσωπικότητα
Αν θέλουμε να δώσουμε το ορισμό της Προσωπικότητας θα λέγαμε ότι είναι ένα σχετικά σταθερό σύνολο ψυχολογικών χαρακτηριστικών τα οποία επηρεάζουν τον τρόπο με τον οποίο τα άτομα αλληλεπιδρούν με το περιβάλλον τους. Η προσωπικότητα επομένως προσδιορίζει το προσωπικό στυλ του κάθε ατόμου.
Από τον παραπάνω ορισμό προκύπτει ότι η προσωπικότητα είναι μια γενική θεωρία συμπεριφοράς, η οποία περιγράφει τα κοινά χαρακτηριστικά ή τις διαφορές που υπάρχουν ανάμεσα στα άτομα. Τα χαρακτηριστικά αυτά είναι σχετικά σταθερά στη διάρκεια του χρόνου.Η προσωπικότητα του ατόμου προσδιορίζεται από δύο βασικούς παράγοντες. Από την κληρονομικότητα και από το περιβάλλον μέσα στο οποίο μεγάλωσε και έζησε το άτομο.
Η κληρονομικότητα περιλαμβάνει τα φυσικά χαρακτηριστικά των ατόμων. Οι πολιτιστικές αξίες και τα πρότυπα παίζουν ένα σπουδαίο ρόλο στην ανάπτυξη της προσωπικότητας και συμπεριφοράς του ατόμου. Οι κοινωνικοί παράγοντες περιλαμβάνουν την οικογενειακή ζωή, τη θρησκεία και όλη την εμπειρία που αποκτούν τα άτομα από την επίσημη ή ανεπίσημη συμμετοχή σε ομάδες. Οι τοπικοί παράγοντες επίσης επηρεάζουν την προσωπικότητα του ατόμου. Χαρακτηριστικά που διαμορφώνουν τη συνολική κατεύθυνση της προσωπικότητας του ατόμου είναι ο αυτοσεβασμός , η αυτεπίγνωση της αποτελεσματικότητας και ο τόπος ελέγχου. Το άτομο πρέπει να προσπαθήσει να κατανοήσει πολύ καλά τον εαυτό του, δηλαδή να κατανοήσει τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας του.
Ο αυτοσεβασμός έχει να κάνει με το βαθμό που το άτομο έχει την ικανότητα να αντιλαμβάνεται, να ελέγχει και να αξιολογεί τον εαυτό του. Οι έρευνες έδειξαν ότι τα άτομα με υψηλό δείκτη αυτοσεβασμού αισθάνονται μοναδικά, ανταγωνιστικά, ασφαλή, ισχυρά και ότι διατηρούν καλές σχέσεις με τα άλλα άτομα που είναι γύρω από αυτά.
Η αυτεπίγνωση της αποτελεσματικότητας αναφέρεται στην αντίληψη που έχει το άτομο για τον εαυτό του, δηλαδή το πόσο καλά αντιμετωπίζει μια παρουσιαζόμενη κατάσταση. Τα άτομα με υψηλό δείκτη αυτεπίγνωσης αισθάνονται ικανά και παράλληλα έχουν εμπιστοσύνη στον εαυτό τους ότι μπορούν να πραγματοποιήσουν ένα έργο αποτελεσματικά.
Ο τόπος ελέγχου αναφέρεται σ’ ένα σύνολο από αντιλήψεις που έχει το άτομο σχετικά με το αν η συμπεριφορά του ελέγχεται κυρίως από εσωτερικές ή εξωτερικές δυνάμεις, δηλαδή αν πιστεύει ότι ελέγχει την ζωή του. Τα άτομο που πιστεύει ότι τα αποτελέσματα της συμπεριφοράς του ελέγχονται από άλλους, δηλαδή από την τύχη ή από άτομα που έχουν εξουσία, έχει ένα εξωτερικό τόπο ελέγχου.
Το άτομο που πιστεύει ότι ελέγχει από μόνο του την τύχη ή τη συμπεριφορά του έχει ένα εσωτερικό τόπο ελέγχου. Η έρευνα έδειξε ότι άτομα με εσωτερικό τόπο ελέγχου αποδίδουν καλύτερα σε εργασίες που απαιτούν πρωτοβουλίες και νεωτερισμούς, ενώ άτομα με εξωτερικό τόπο ελέγχου αποδίδουν καλύτερα σε εργασίες ρουτίνας.
Αξίες
Οι αξίες είναι οι πεποιθήσεις που συνθέτουν τον πυρήνα των αντιλήψεων σχετικά με το ποιοι είμαστε. Ο Ε. Locke ορίζει την αξία ως κάτι που το άτομο συνειδητά ή ασυνείδητα επιδιώκει. Οι αξίες του ατόμου καθοδηγούν τη συμπεριφορά του. Το ίδιο ισχύει και για έναν οικονομικό οργανισμό. Ένας οργανισμός δεν θα παράγει προϊόν υψηλής ποιότητας αν το Management του οργανισμού δεν πιστεύει στην αξία της ποιότητας. Επίσης η ηθική συμπεριφορά έχει τις βάσεις της στις αξίες οι οποίες έχουν περιεχόμενο και ένταση. Το περιεχόμενο προσδιορίζει τον τρόπο συμπεριφοράς, ενώ η ένταση προσδιορίζει το βαθμό σπουδαιότητας. Η ταξινόμηση τους αξιών του ατόμου με βάση την ένταση, μας δίνει το σύστημα αξιών του ατόμου. Όλοι έχουμε ένα ιεραρχημένο σύστημα αξιών μέσα μας. Τα δομικά στοιχεία τώρα τους συστήματος όπως για παράδειγμα η έννοια της ελευθερίας, ο αυτοσεβασμός, η τιμιότητα, το ήθος κλπ έχουν διαφορετική βαρύτητα και ιεράρχηση για τον καθένα από εμάς ενώ σε πολλές περιπτώσεις ενώ υπάρχει ένα κοινό δομικό στοιχείο στα συστήματα αξιών δύο διαφορετικών ατόμων πχ το ήθος, η ερμηνεία του διαφοροποιείται από άτομο σε άτομο. Έτσι, το ηθικό ως αξία έχει διαφορετικές διαστάσεις. Αυτό που είναι ηθικό για τον έναν είναι λιγότερο ηθικό για τον άλλον. Κοινός συντελεστής η ηθική, διαφορετική ερμηνεία!
Οι αξίες τώρα δεν είναι το ίδιο με τις στάσεις. Οι αξίες έχουν ευρύτερο πεδίο, είναι βαθιά ριζωμένες αντιπροσωπεύουν πεποιθήσεις και συχνά επηρεάζουν τη συμπεριφορά. Τα μακρόχρονα δείγματα συμπεριφοράς στο άτομο υπαγορεύονται από τις αξίες οι οποίες δημιουργούνται κατά την νεαρή ηλικία. Στην ερώτηση, το σύστημα αξιών ή τα στοιχεία που το αποτελούν μπορεί να αλλάξει; η απάντηση είναι καταφατική. Σημαντικά γεγονότα που λαμβάνουν χώρα στη ζωή ενός ατόμου μπορούν να αλλάξουν το σύστημα αξιών του!
Προσωπικότητα
Αν θέλουμε να δώσουμε το ορισμό της Προσωπικότητας θα λέγαμε ότι είναι ένα σχετικά σταθερό σύνολο ψυχολογικών χαρακτηριστικών τα οποία επηρεάζουν τον τρόπο με τον οποίο τα άτομα αλληλεπιδρούν με το περιβάλλον τους. Η προσωπικότητα επομένως προσδιορίζει το προσωπικό στυλ του κάθε ατόμου.
Από τον παραπάνω ορισμό προκύπτει ότι η προσωπικότητα είναι μια γενική θεωρία συμπεριφοράς, η οποία περιγράφει τα κοινά χαρακτηριστικά ή τις διαφορές που υπάρχουν ανάμεσα στα άτομα. Τα χαρακτηριστικά αυτά είναι σχετικά σταθερά στη διάρκεια του χρόνου.Η προσωπικότητα του ατόμου προσδιορίζεται από δύο βασικούς παράγοντες. Από την κληρονομικότητα και από το περιβάλλον μέσα στο οποίο μεγάλωσε και έζησε το άτομο.
Η κληρονομικότητα περιλαμβάνει τα φυσικά χαρακτηριστικά των ατόμων. Οι πολιτιστικές αξίες και τα πρότυπα παίζουν ένα σπουδαίο ρόλο στην ανάπτυξη της προσωπικότητας και συμπεριφοράς του ατόμου. Οι κοινωνικοί παράγοντες περιλαμβάνουν την οικογενειακή ζωή, τη θρησκεία και όλη την εμπειρία που αποκτούν τα άτομα από την επίσημη ή ανεπίσημη συμμετοχή σε ομάδες. Οι τοπικοί παράγοντες επίσης επηρεάζουν την προσωπικότητα του ατόμου. Χαρακτηριστικά που διαμορφώνουν τη συνολική κατεύθυνση της προσωπικότητας του ατόμου είναι ο αυτοσεβασμός , η αυτεπίγνωση της αποτελεσματικότητας και ο τόπος ελέγχου. Το άτομο πρέπει να προσπαθήσει να κατανοήσει πολύ καλά τον εαυτό του, δηλαδή να κατανοήσει τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας του.
Ο αυτοσεβασμός έχει να κάνει με το βαθμό που το άτομο έχει την ικανότητα να αντιλαμβάνεται, να ελέγχει και να αξιολογεί τον εαυτό του. Οι έρευνες έδειξαν ότι τα άτομα με υψηλό δείκτη αυτοσεβασμού αισθάνονται μοναδικά, ανταγωνιστικά, ασφαλή, ισχυρά και ότι διατηρούν καλές σχέσεις με τα άλλα άτομα που είναι γύρω από αυτά.
Η αυτεπίγνωση της αποτελεσματικότητας αναφέρεται στην αντίληψη που έχει το άτομο για τον εαυτό του, δηλαδή το πόσο καλά αντιμετωπίζει μια παρουσιαζόμενη κατάσταση. Τα άτομα με υψηλό δείκτη αυτεπίγνωσης αισθάνονται ικανά και παράλληλα έχουν εμπιστοσύνη στον εαυτό τους ότι μπορούν να πραγματοποιήσουν ένα έργο αποτελεσματικά.
Ο τόπος ελέγχου αναφέρεται σ’ ένα σύνολο από αντιλήψεις που έχει το άτομο σχετικά με το αν η συμπεριφορά του ελέγχεται κυρίως από εσωτερικές ή εξωτερικές δυνάμεις, δηλαδή αν πιστεύει ότι ελέγχει την ζωή του. Τα άτομο που πιστεύει ότι τα αποτελέσματα της συμπεριφοράς του ελέγχονται από άλλους, δηλαδή από την τύχη ή από άτομα που έχουν εξουσία, έχει ένα εξωτερικό τόπο ελέγχου.
Το άτομο που πιστεύει ότι ελέγχει από μόνο του την τύχη ή τη συμπεριφορά του έχει ένα εσωτερικό τόπο ελέγχου. Η έρευνα έδειξε ότι άτομα με εσωτερικό τόπο ελέγχου αποδίδουν καλύτερα σε εργασίες που απαιτούν πρωτοβουλίες και νεωτερισμούς, ενώ άτομα με εξωτερικό τόπο ελέγχου αποδίδουν καλύτερα σε εργασίες ρουτίνας.
Βιβλιογραφία:
Locke E.A 1996, Self - esteem at work, international review of industrial and organizational psychology.
Eysenck H.J, The structure of Human Personality, third edition, Routledge.
Δημήτρης Τιμοθεάτος
Categories: Management, Values
0 Υποβολή σχολίου:
Δημοσίευση σχολίου